(υπόψη κ. Μ. Καρτσιώτη)

ΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΣΗ ΧΑΛΚΙΔΙΚΗΣ: ΠΡΟΣΩΠΑ

                Γεώργιος Κολοκοτρώνης – Ιωάννης Αλεξάκης

                                                Γράφει ο Γιώργος Ζωγραφάκης

  Ο Πολύγυρος και ολόκληρη η Χαλκιδική απελευθερώθηκαν επίσημα στις 2 Νοεμβρίου 1912, όταν το 1^ο Ανεξάρτητο Τάγμα Κρητών έφτασε στον Πολύγυρο και σε άλλα μέρη της Χαλκιδικής, ενώ το βράδυ της 1^ης Νοεμβρίου είχε διανυκτερεύσει στη Γαλάτιστα. Μόλις έφτασε στον Πολύγυρο, ο Δ/τής του Τάγματος Γεώργιος Κολοκοτρώνης εξέδωσε την Προκήρυξη, με την οποία απελευθέρωνε επίσημα τη Χαλκιδική: «Προς άπαντας τους κατοίκους των χωρίων και κωμοπόλεων Χαλκιδικής και Αγίου Όρους: Εν ονόματι του Βασιλέως Γεωργίου του Α΄…», υπογράφοντας ως Στρατιωτικός Διοικητής Χαλκιδικής. Έτσι συνδέθηκε το όνομα του Γ. Κολοκοτρώνη, όπως και του Τάγματος Κρητών που διοικούσε, με την απελευθέρωση του τόπου μας.

  Ο Γεώργιος Κολοκοτρώνης, Ταγματάρχης του ελληνικού στρατού στους Βαλκανικούς Πολέμους, ήταν γιος του υστερότοκου γιου του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη Πάνου, που είχε γεννηθεί στο Ναύπλιο το 1836, και πήρε το όνομα του πρωτότοκου γιου του Κολοκοτρώνη Πάνου, που είχε δολοφονηθεί το 1824 από κυβερνητικούς, στην περίοδο του εμφυλίου. Ο Γεώργιος Κολοκοτρώνης φοίτησε στην Σχολή Ευελπίδων και έγινε ανθυπολοχαγός το 1888. Ωστόσο δεν ήταν αξιωματικός των σαλονιών, αλλά από πολύ νέος έσπευδε εθελοντικά όπου η Ελλάδα το ζητούσε: Στην επανάσταση της Κρήτης του 1896-97, γεγονός που τον «έδεσε» με την ιστορία της Κρήτης και την ψυχολογία των Κρητικών, και στον Μακεδονικόν Αγώνα, σε μικρό αντάρτικο σώμα, αποστολή της ελληνικής κυβέρνησης –μαζί με τον Παύλο Μελά, τον Αλ. Κοντούλη και τον Αναστ. Παπούλα- την άνοιξη του 1904, για να εισηγηθούν, ως ομάδα, τον τρόπο με τον οποίο η ελεύθερη Ελλάδα έπρεπε να ενεργήσει, ώστε να αντιμετωπιστεί η αυξανόμενη τρομοκρατική δραστηριότητα των Βούλγαρων κομιτατζήδων.

  Όταν, μετά την επιστράτευση στην Ελλάδα, εν όψει της έναρξης των Βαλκανικών Πολέμων, άρχισε να δημιουργείται στον Πειραιά το Ανεξάρτητο Σύνταγμα Κρητών, ο Γ. Κολοκοτρώνης ζήτησε και έγινε δ/τής του 1^ου Τάγματός του, λόγω της σχέσης του με την Κρήτη και τους Κρητικούς. Αγαπούσε πολύ τους άνδρες του και τον αγαπούσαν και αυτοί. Το Τάγμα του είχε μικρή συμμετοχή στον 1^ο Βαλκανικό, αφού άλλωστε ήταν εφεδρικό, ωστόσο μπήκε πρώτο στη Θεσσαλονίκη το βράδυ της 26^ης Οκτωβρίου και στη συνέχεια, παίρνοντας επείγουσα εντολή, το οδήγησε στη Χαλκιδική, προς κατάληψη της περιοχής, ιδιαίτερα δε προς κατάληψη του Αγίου Όρους, προς το οποίο οι Βούλγαροι, προσωρινοί σύμμαχοι με την Ελλάδα, προσπαθούσαν να φτάσουν πρώτοι, ιδιαίτερα μετά την αποτυχία τους να καταλάβουν τη Θεσσαλονίκη.

  Ο Γ. Κολοκοτρώνης στη Χαλκιδική έμεινε ως κοντά στα Χριστούγεννα του ’12, αργότερα δε το Τάγμα του βρέθηκε στην πρώτη γραμμή στον ελληνοβουλγαρικό πόλεμο του ’13, αγωνίστηκε ηρωικά και έχασε το μεγαλύτερο μέρος της δύναμής του, σε στελέχη και άνδρες, ο ίδιος δε ο Κολοκοτρώνης σκοτώθηκε στις 12 Ιουλίου 1913, σε ηλικία 48 χρονών, στις προ της Τζουμαγιάς φονικές μάχες με υπεράριθμες βουλγαρικές δυνάμεις. Τάφηκε επί τόπου, σε έδαφος που έμεινε στην βουλγαρική επικράτεια, η προτομή του ωστόσο στήθηκε στον χώρο του μνημείου της μάχης του Λαχανά, όπου επίσης στήθηκαν προτομές των φονευθέντων αξ/κών του Τάγματος Κρητών:

     Λυμπέρη Καλοπόθου (σκοτώθηκε στον Λαχανά, στις 21 Ιουνίου 1913)

     Ιωάννου Ζητουνιάτη (σκοτώθηκε ομοίως στον Λαχανά, την ίδια μέρα)

     Γεωργίου Παπαδόπουλου (σκοτώθηκε στη μάχη του Σιδηροκάστρου, στις 27

     Ιουνίου 1913).

  Ο άλλος λοχαγός του Τάγματος Γεώργιος Αλεξάνδρου τραυματίστηκε σοβαρά τη 2^η μέρα της μάχης του Λαχανά, στις 20 Ιουνίου.

  Ο Ιωάννης Αλεξάκης, είναι ένα δεύτερο πρόσωπο που συνδέεται με την απελευθέρωση της Χαλκιδικής. Γόνος φτωχής αγροτικής οικογένειας, υπηρέτησε στην Κρητική Πολιτοφυλακή και αργότερα σπούδασε στη Σχολή Υπαξ/κών Αθηνών. Ήταν νέος ανθυπολοχαγός (26 ετών τότε) του Τάγματος Κρητών, υπό τον Λοχαγό Καλοπόθο Λυμπέρη και ήταν ο επικεφαλής του Ουλαμού, τον οποίο ο Ταγματάρχης Γ. Κολοκοτρώνης έστειλε, το πρωί της 2ας Νοεμβρίου, από τη Γαλάτιστα, να σπεύσει προς κατάληψη του Αγίου Όρους, για να προλάβει τους Βούλγαρους, που έσπευδαν επίσης από την περιοχή της Νιγρίτας. Ο Ουλαμός του Αλεξάκη, κινούμενος δρομαίως, αφού διανυκτέρευσε στις 2 Νοεμβρίου στην Αρναία και στις 3 στην Ιερισσό, διέκοψε την πορεία προς το Όρος το πρωί της 4^ης Νοεμβρίου, όταν πληροφορήθηκε πως το Άγιον Όρος, ήδη από τις 2 Νοεμβρίου, είχε καταληφθεί από αγήματα του υπό τον «Αβέρωφ» πολεμικού μας Ναυτικού και έτσι ο Ουλαμός επέστρεψε, μέσω Αρναίας, στον Πολύγυρο, όπου ήταν η έδρα του Τάγματος.

  Ο Ιωάννης Αλεξάκης εξελίχθηκε σε έναν από τους ικανότερους αξ/κούς του ελληνικού στρατού. Πολέμησε ηρωικά στον 2^ο Βαλκανικό Πόλεμο, όπου και τραυματίστηκε δυο φορές, την δεύτερη, στη μάχη για τα υψώματα 1378, προ της Τζουμαγιάς, βαρύτατα. Ανδραγάθησε στη μάχη του Σκρα (Μάιος 1918), όπου τραυματίστηκε επίσης, όπως και αργότερα (Ιούλιος 1921) τραυματίστηκε  στις μάχες προ  του Σαγγάριου, της Μικρασιατικής Εκστρατείας.

  Ήταν ο δεύτερος αξ/κός της Κρήτης που έγινε αντιστράτηγος (1937), μετά τον Γ. Κατεχάκη, -τον γνωστό «καπετάν Ρούβα» του Μακεδ. Αγώνα. Έγινε στρατιωτικός Δ/τής Κρήτης την περίοδο του πολέμου του ’40 και της «Μάχης της Κρήτης». Η προσφορά του, πέραν της στρατιωτικής δράσης, στους Βαλκανικούς Πολέμους, ήταν η συγγραφή μιας ογκώδους εργασίας, που εκδόθηκε από τον ίδιο, σε δυο τόμους 1452 σελίδων, υπό τον τίτλο «ΠΟΛΕΜΙΚΑΙ ΑΝΑΜΝΗΣΕΙΣ – ΟΙ ΕΛΛΗΝΙΚΟΙ ΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΤΙΚΟΙ ΠΟΛΕΜΟΙ ΤΟΥ 1912-13, και ΤΟ 1^ΟΝ ΑΝΕΞΑΡΤΗΤΟΝ ΤΑΓΜΑ ΚΡΗΤΩΝ (ΤΑΓΜΑ ΚΟΛΟΚΟΤΡΩΝΗ)»*, έργο το οποίο, πέραν του πλήθους των στοιχείων που περιλαμβάνει, είναι ένα πολύτιμο ντοκουμέντο για τα γεγονότα και τα πρόσωπα της ηρωικής αυτής του Έθνους μας εποχής. Πέραν τούτου, εξέδωσε 28 ακόμη βιβλία, αναδεικνυόμενος έτσι σε σημαντικό πνευματικόν άνθρωπο.   

  Φέτος τον Μάιο, ως εορτασμό για τα 100 χρόνια από την απελευθέρωση της Θεσσσαλονίκης, έγινε στο Ηράκλειο μεγάλη εκδήλωση προς τιμήν του Στρατηγού Ι. Σ. Αλεξάκη, ενώ ο ανηψιός και συνονόματός του Ιωάννης Η. Αλεξάκης, επίσης Αντιστράτηγος Ε.Α., εξέδωσε προσεγμένο τεύχος υπό τον τίτλο «ΕΓΚΩΜΙΟΝ, γενναίου Στρατηγού, ενάρετου Πατριώτη ΙΩΑΝΝΗ ΣΩΤ. ΑΛΕΞΑΚΗ».

  * Το σύγγραμμα αυτό του Ι. Αλεξάκη επεξεργάστηκα και, μαζί με άλλα στοιχεία, ετοίμασα ένα βιβλίο με τίτλο: «ΟΙ ΒΑΛΚΑΝΙΚΟΙ ΠΟΛΕΜΟΙ – Η ΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΣΗ ΤΗΣ ΧΑΛΚΙΔΙΚΗΣ και ΤΟ 1^Ο ΑΝΕΞΑΡΤΗΤΟ ΤΑΓΜΑ ΚΡΗΤΩΝ (ΤΟΥ Γ. ΚΟΛΟΚΟΤΡΩΝΗ)», το οποίο ο Δήμος Πολυγύρου αποφάσισε να εκδώσει με την ευκαιρία της εκατονταετηρίδας.