(παρουσίαση του βιβλίου -2 Νοεμβρίου 2012 –Δημοτ. Θέατρο Πολυγύρου)

 (Παρουσιάστηκε την Παρασκευή, 2 Νοεμβρίου 2012, ανήμερα της επετείου της εκατοντα-ετηρίδας από την απελευθέρωση της Χαλκιδικής, το βιβλίο μου «ΟΙ ΒΑΛΚΑΝΙΚΟΙ ΠΟΛΕΜΟΙ – Η ΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΣΗ ΤΗΣ ΧΑΛΚΙΔΙΚΗΣ ΚΑΙ ΤΟ 1^Ο ΑΝΕΞΑΡΤΗΤΟ ΤΑΓΜΑ ΚΡΗΤΩΝ (ΤΑΓΜΑ ΚΟΛΟΚΟΤΡΩΝΗ)», ως σχετική με την επέτειο εκδήλωση του Δήμου Πολυγύρου. Η παρουσίαση έγινε από τον δικηγόρο και π. Δήμαρχο Πολυγύρου Νίκο Βασιλάκη και συνοδεύτηκε από αφηγήσεις κειμένων από το βιβλίο (Χαρούλα Όρη και Γιώργος Εμμανουήλ) με συνοδεία μουσικής (Βιολί, Γιάννης Κουσουλάκης, λαούτο, Αντώνης Κωνσταντινίδης και κρητική λύρα, Παντελής Τεραζάκης). Η εκδήλωση έληξε με πολύ καλή εμφάνιση της Μικτής Χορωδίας Πολυγύρου (δ/νση Τατιάνα Σαραφιανού, στο πιάνο Έφη Ψωμαδέλη)

  Το βιβλίο διανέμεται δωρεάν, και αποστέλλεται στα σχολεία, τις βιβλιοθήκες και τους ενεργούς πολιτιστικούς συλλόγους του Νομού και σε άλλους παραλήπτες εκτός νομού. Το παρακάτω κείμενο είναι η γραπτή ομιλία του συγγραφέα, κατατοπιστική για το θέμα γενικότερα, ενώ το βιβλίο θα αναρτηθεί στο διαδίκτυο για να είναι προσβάσιμο σε όσους ενδιαφέρονται)

   «(προσφωνήσεις)

   Κατ’ αρχήν θέλω να εκφράσω τα ειλικρινή μου αισθήματα συγκίνησης και περηφάνιας, για το γεγονός ότι ζούμε, αυτή τη μέρα και αυτή την ώρα, ένα σημαντικό γεγονός για την τοπική μας ιστορία: Εννοώ τη συμπλήρωση100 χρόνων από την επίσημη απελευθέρωση του τόπου μας, από την απελευθέρωση της Χαλκιδικής. Γιορτάζουμε τα Ελευθέρια του τόπου μας. Πράγματι, ακριβώς πριν 100 χρόνια, -ήταν απόγευμα Παρασκευής και τότε όπως και σήμερα- όταν στον Πολύγυρο έμπαινε, ύστερα από 500 σχεδόν χρόνια τουρκικής κατοχής, τμήμα ελληνικού στρατού που έφερνε «το ελληνικό» στον τόπο μας. Και αυτό το τμήμα ελληνικού στρατού ήταν το 1^ο Ανεξάρτητο Τάγμα Κρητών, που είχε διοικητή του τον 46χρονο Ταγματάρχη Γεώργιο Κολοκοτρώνη, τον γιο του Πάνου και εγγονό του Θόδωρου Κολοκοτρώνη. Ο οποίος Γεώργιος Κολοκοτρώνης, ως Στρατιωτικός Διοικητής Χαλκιδικής, ενεργώντας «εν ονόματι του Βασιλέως Γεωργίου του Α΄», υπογράφει και ανακοινώνει την περίφημη Προκήρυξη, την οποία ακούσατε νωρίτερα από τον Γιώργο (Εμμανουήλ).

  Είναι η Προκήρυξη αυτή η γενέθλιος της ελευθερίας του τόπου μας, η γενέθλιος της ελευθερίας ολόκληρης της Χαλκιδικής, αφού απευθύνεται «προς όλους τους κατοίκους Χαλκιδικής και Αγίου Όρους», και νομίζω ότι επιβάλλεται –έστω και αργά, αλλά με την ευκαιρία του εορτασμού της εκατονταετηρίδας- να αναρτηθεί και να παραμείνει σε όλες τις σχολικές αίθουσες και σε όλα τα δημόσια και δημοτικά καταστήματα του νομού. Ίσως και σε κάποιους ιδιωτικούς χώρους, ανάλογα με τη σημασία που δίδουμε ο καθένας μας στο γεγονός της απελευθέρωσης του τόπου μας. Και μπορεί η απελευθέρωση να ήταν πραγματικά αναίμακτη, αφού όταν έφτασε εδώ ο ελληνικός στρατός οι Τούρκοι είχαν ήδη φύγει, από τις 22 Οκτωβρίου, ύστερα από την επιτυχή δράση των λεγόμενων Προσκόπων και το τέχνασμα του Ειρηναίου, να διευκολύνει την ομαδική αναχώρηση των Τούρκων από τον Πολύγυρο και να μείνει έτσι ο Πολύγυρος ελεύθερος -, αλλά δεν παύει να είναι η επίσημη και συγκλονιστική, από άποψη εθνικής σημασίας, έλευση του ελεύθερου, αλλά μικρού ως τότε, Ελληνικού Βασιλείου στον τόπο μας. Σωστότερα, η ένταξη του τόπου μας στο ελεύθερο Ελληνικό Βασίλειο. Να τονιστεί πως άλλο πράγμα οι πρόσκοποι και άλλο ο επίσημος στρατός. Οι πρόσκοποι, ένοπλοι αντάρτες, με γενικό σχεδιασμό από το εθνικό κέντρο, έδρασαν σε όλο το μήκος του μετώπου και η δράση τους αποσκοπούσε στην υποβοήθηση του έργου του στρατού. Να τονιστεί ακόμη πως οι πρόσκοποι ήταν οι πρώην μακεδονομάχοι, οι οποίοι είχαν αναστείλει τον αγώνα τους μετά την ψευδεπίγραφη επανάσταση των Νεοτούρκων. Για τη δράση των προσκόπων στη Χαλκιδική, ακούσαμε νωρίτερα την Χαρούλα (Όρη) να μας διαβάζει πώς έδρασαν, σύμφωνα με την περιγραφή του Αλεξάκη. Ωστόσο, ίσως θα έπρεπε να τονίσουμε εδώ τη περίπτωση του παπά Δημήτρη Οικονόμου, στην αιματηρή μάχη του Αγίου Προδρόμου, όχι μόνο γιατί έκαψε ο ίδιος το νεότευκτο σπίτι του, όπου είχαν οχυρωθεί οι Τούρκοι, αλλά και για την όλη εθνική του δράση.

  Το γεγονός, της άφιξης δηλαδή εδώ του Τάγματος Κρητών, του Τάγματος Κολοκοτρώνη, όπως έμεινε στην ιστορία, ήταν μια μικρή σελίδα στο μεγάλο έπος των Βαλκανικών Πολέμων. Λιγότερο από μήνα πριν τις 2 Νοεμβρίου, ο ελληνικός στρατός, ξεκινώντας από τα ως τότε ασφυκτικά σύνορα της Μελούνας, έπαιρνε διαδοχικά την Ελασσόνα, το θεωρούμενο άπαρτο Σαραντάπορο, την Κατερίνη, τα Σέρβια, την Κοζάνη, τη Βέροια και στρεφόταν κατά του μεγάλου, του φωτοβόλου στόχου της Θεσσαλονίκης, την οποία ο τουρκικός στρατός στήθηκε στα Γιαννιτσά για να την υπερασπίσει. Όμως, και τα Γιαννιτσά, ύστερα από σκληρό διήμερον αγώνα, 19 και 20 Οκτωβρίου, έπεσαν και ανοίχτηκε πλέον ο δρόμος προς τη βασίλισσα του Θερμαϊκού, την οποία τελικά ο Ταξίν Πασάς αποδέχτηκε να μην υπερασπιστεί δια των όπλων, αλλά να την παραδώσει στον ελευθερωτή ελληνικό στρατό. Αργά το βράδυ της 26^ης Οκτωβρίου, ημέρας εορτής του πολιούχου της πόλης Αγ. Δημητρίου, υπογράφεται η παράδοση της πόλης, στις 27 μπαίνει το ελληνικό επιτελείο και μικρό τμήμα ελληνικού στρατού, και στις 28 ο αρχιστράτηγος Κωνσταντίνος «εν παρελάσει», ενώ στις 29 ο ίδιος συνοδεύει τον Βασιλιά Γεώργιο που μπαίνει στην πόλη, προσυπογράφοντας έτσι την απελευθέρωσή της, και ο βουλγαρικός στρατός, που απέτυχε να φτάσει πρώτος στη Θεσσαλονίκη, παρέμεινε μακριά, -πλην μικρού τμήματος που ο Κωνσταντίνος επέτρεψε να μπει στην πόλη –ως συμμαχικός τότε, που αργότερα εκδιώχτηκε δια των όπλων.

  Στις άμεσες προτεραιότητες του ελληνικού στρατού, αμέσως μετά την απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης, ήταν η κατάληψη όσον το δυνατόν μεγαλύτερου μέρους της ενδοχώρας, αφού και οι σύμμαχοί μας τότε Βούλγαροι ήταν φυσικό να προσπαθούν να κάνουν το ίδιο. Έτσι, όσον αφορά στη Χαλκιδική, εκδόθηκαν οι διαταγές, από τις 29 Οκτωβρίου ακόμη, του Γεν. Επιτελείου προς την 7^η Μεραρχία και στη συνέχεια, στις 30 Οκτωβρίου, του Μεράρχου της προς το Τάγμα Κρητών του Κολοκοτρώνη, με εντολή  να σπεύσει στη Χαλκιδική, να την καταλάβει εν ονόματι του Βασιλιά, να εγκατασταθεί στον Πολύγυρο και να στείλει από πριν έναν Ουλαμό στο Άγιον Όρος για να το καταλάβει, προλαβαίνοντας τους Βούλγαρους οι οποίοι, για ευνόητους λόγους, ειδικά μετά την απώλεια της κατάληψης της Θεσσαλονίκης, θα ήθελαν να καταλάβουν μια περιοχή με ιδιαίτερο συμβολισμό, όπως ήταν το Όρος. Έτσι, το Τάγμα Κρητών ξεκινά από τη Θεσσαλονίκη στις 31 του Οκτώβρη και το βράδυ διανυκτερεύει στα Βασιλικά, ενώ το βράδυ της 1^ης του Νοέμβρη διανυκτερεύει στη Γαλάτιστα, το πρωί της 2ας Νοεμβρίου ο Κολοκοτρώνης δίνει εντολή στον ανθυπολοχαγό Ιωάννη Αλεξάκη να πάρει έναν Ουλαμό και να σπεύσει προς το Όρος, ενώ ο ίδιος, με το υπόλοιπο Τάγμα οδεύει προς τον Πολύγυρο. Έτσι, αργά το απόγευμα της ίδιας μέρας, ο Ουλαμός του Αλεξάκη –παρόντος ωστόσο και του Λοχαγού, δ/τή του Λόχου, Λυμπέρη Καλοπόθου- φτάνει στην Αρναία, όπου του γίνεται συγκινητική υποδοχή –θα βρείτε λεπτομέρειες στο βιβλίο-,  ενώ την ίδια ώρα φτάνει στον Πολύγυρο ο Κολοκοτρώνης, όπου και εκδίδει την Προκήρυξη της απελευθέρωσης.

  Δεν έχουν διασωθεί περιγραφές από την άφιξη κα την υποδοχή του ελληνικού στρατού στον Πολύγυρο, ωστόσο μπορούμε με βεβαιότητα να υποθέσουμε ότι του έγινε θερμή υποδοχή, από το λαό και τις αρχές. Δοξολογία δεν πρέπει να έγινε τότε, αφού ο Μητροπολίτης Ειρηναίος συνάντησε το Τάγμα στον μεταξύ Γαλάτιστας –Βασιλικών δρόμο, πηγαίνοντας προς τη Θεσσαλονίκη, όπου κατευθύνεται και ο Ιερισσού και Αγίου Όρους Σωκράτης. Είναι φυσικό, η απελευθερωμένη Θεσσαλονίκη να είναι το κέντρο του ενδιαφέροντος και των εξελίξεων.

  Τις διαταγές οι οποίες έφεραν το Τάγμα στο Πολύγυρο, ακούσατε επίσης από τον Γιώργο. Αποδεικνύουν οι διαταγές αυτές το άμεσο ενδιαφέρον του Γεν. Στρατηγείου για την επέκταση της κατάληψης της ενδοχώρας, μέσα στην οποία ξεχωριστή θέση κατέχει η Χαλκιδική.

  Όμως εδώ επιβάλλεται, νομίζω, να πούμε δυο λόγια για τα πρόσωπα που παίζουν ρόλο στα γεγονότα της 2ας Νοεμβρίου 1912 και μετέπειτα. Πρώτα επιβάλλεται να μιλήσουμε για τον Δ/τή του Τάγματος Γεώργιο Κολοκοτρώνη, τον εγγονό, όπως είπαμε του πολέμαρχου του 21 Θεόδωρου Κολοκοτρώνη. Ήταν, ο Γ. Κ., ένας σπουδαίος πατριώτης. Δεν ήταν άνθρωπος των σαλονιών και των επιδείξεων. Νεαρός ανθυπολοχαγός ακόμη πήρε μέρος, ως εθελοντής, στην τελευταία επανάσταση της Κρήτης, του 1896-98, όπου μάλιστα, κατά απίστευτη σύμπτωση, βρέθηκε στον Ζαρό, γενέτειρα του μεγάλου οπλαρχηγού Δημ. Τσικριτσή –αλλά και του ομιλούντος- και μίλησε στην 2^η(!) κηδεία του οπλαρχηγού (σχετικά μπορείτε να διαβάσετε στο Παράρτημα του βιβλίου). Επίσης, ο Γ. Κολοκοτρώνης, αργότερα, στις αρχές του 2004, μαζί με τον Παύλο Μελά, και δυο ακόμη αξ/κούς του ελληνικού στρατού, μπαίνουν στη Μακεδονία σε εκτέλεση ειδικής αποστολής, για την οποία περισσότερα μπορείτε να διαβάσετε επίσης στο Παράρτημα του βιβλίου. Αυτός ο Γ. Κολοκοτρώνης, όταν αρχίζουν οι Βαλκανικοί Πόλεμοι και αρχίζει να συγκροτείται στην Αθήνα το Σύνταγμα Κρητών, ζητά να αναλάβει ένα Τάγμα του, ως γνώστης της νοοτροπίας και της ψυχοσύνθεσης των Κρητικών, μάλιστα κάπου αναφέρεται ότι είχε «κρητικοποιηθεί», σε μια φάση δε της μάχης του Λαχανά, οδηγώντας με έφοδο το Τάγμα, τραγουδά τον εθνικό ύμνο της Κρήτης –της περιόδου της Αυτόνομης Κρητικής Πολιτείας- «από φλόγες η Κρήτη ζωσμένη, τα βαριά της τα σίδερα σπα…». Αυτός βέβαια ο σπουδαίος και ηρωικός Ταγματάρχης Γ. Κολοκοτρώνης σκοτώνεται στις 12 Ιουλίου 1913 στις προ της Τζουμαγιάς σκληρές αλλά και νικηφόρες μάχες, όπου το Τάγμα Κρητών ανδραγαθεί και χαρακτηρίζεται τελικά ως ένα από τα ηρωικότερα τάγματα του ελληνικού στρατού. Νωρίτερα έχουν σκοτωθεί, στο Λαχανά, οι λοχαγοί του Τάγματος Καλοπ. Λυμπέρης, Ι. Ζητουνιάτης, ο Γ. Παπαδόπουλος στη μάχη του Κλειδίου, ενώ ο λοχαγός Γ. Αλεξάνδρου τραυματίστηκε σοβαρά στον Λαχανά. Χαρακτηριστικό ότι όλοι αυτοί είχαν υπηρετήσει στην ονομαστή Κρητική Πολιτοφυλακή, η οποία ήταν ουσιαστικά τακτικός στρατός της Κρητικής Πολιτείας. Τα σημειώνω αυτά, γιατί κάπου λέχτηκε πως το Τάγμα Κολοκοτρώνη έκανε μόνο περιοδείες στη Χαλκιδική και χορούς στα χοροστάσια.

  Ένα άλλο πρόσωπο, μικρότερου στρατιωτικού βαθμού τότε, αλλά σημαντικής προσφοράς, ήταν ο Ιωάννης Σωτ. Αλεξάκης. Ήταν μόλις δυο μηνών ανθυπολοχαγός, όμως η όλη συμπεριφορά και δράση του, τότε και αργότερα, ήταν πολύ αξιόλογη. Τραυματίστηκε ελαφρά στον Λαχανά και βαρύτατα στην Τζουμαγιά, σ’ αυτό το σφαγείο, όπου ο Αλεξάκης, δ/τής Λόχου πλέον –μετά την απώλεια του Λυμπέρη- καταλαμβάνει πρώτος την περίφημη και αιματοβαμμένη κορυφή 1378, την Αρισβάνιτσα όπως λεγόταν. Ένα απόσπασμα από την περιγραφή του τραυματισμού του μας διάβασε νωρίτερα η Χαρούλα, ενώ ο τραυματισμός του Αλεξάκη αποδείχθηκε τελικά ίσως σωτήριος γι’ αυτόν, αφού διαφορετικά, μάλλον θα έμενε κι αυτός στις δασώδεις πλαγιές της φοβερής αυτής βουνοκορφής. Αυτός ο Αλεξάκης, αφού επιβίωσε των πολέμων του 12-13, παίρνει μέρος σε όλους τους μετέπειτα πολέμους, τραυματίζεται στον Σκρα και στον Σαγγάριο, ανδραγαθεί πολλές φορές, γίνεται Αντιστράτηγος το 1936 και στη Μάχη της Κρήτης είναι Στρατιωτικός δ/τής Κρήτης. Γράφω σχετικά στον πρόλογο. Περισσότερα για το βιογραφικό του, επίσης στο Παράρτημα του βιβλίου. Όμως, μια προσφορά του Αλεξάκη, ανεκτίμητη όπως αποδεικνύεται τελικά, είναι η καταγραφή σημειώσεων σε όλη τη διάρκεια του πολέμου και η συγγραφή αργότερα ενός πολύτιμου συγγράμματος, υπό τον τίτλο «ΠΟΛΕΜΙΚΑΙ ΑΝΑΜΝΗΣΕΙΣ –ΟΙ ΕΛΛΗΝΙΚΟΙ ΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΤΙΚΟΙ ΠΟΛΕΜΟΙ 1912 -1913, και ΤΟ 1^Ο ΑΝΕΞΑΡΤΗΤΟ ΤΑΓΜΑ ΚΡΗΤΩΝ (ΤΑΓΜΑ ΚΟΛΟΚΟΤΡΩΝΗ), 1.452 πυκνογραμμένων σελίδων. Αυτό είναι ένα από τα 29 βιβλία που εξέδωσε ο Αλεξάκης (και τα 12 ακόμη που έμειναν ανέκδοτα), πράγμα που τον αναδεικνύει επίσης ως σπουδαίο πνευματικόν άνθρωπο. Αυτό το δίτομο έργο, το οποίο, ειδικά για τον τόπο μας, αποτελεί το μοναδικό ολοκληρωμένο γραπτό ντοκουμέντο, για τα γεγονότα και τα πρόσωπα της εποχής, είναι ασφαλώς σπουδαία προσφορά και ήταν για μένα, όχι μόνο το έναυσμα, αλλά ουσιαστικά, όπως θα δείτε, στο δικό μου βιβλίο που παρουσιάζεται σήμερα ενώπιόν σας, παραθέτω πλήθος επιλογές από το έργο αυτό, με πλήρη σεβασμό στη γλώσσα αλλά και στις επισημάνσεις του συγγραφέα,  όσες νομίζω πως έχουν ενδιαφέρον για την ιστορία του τόπου μας και για τους σύγχρονους αναγνώστες. Και αυτό το έργο, ο ίδιο ο Αλεξάκης, γέρων 86 πλέον χρόνων, περιόδευε τις περιοχές στις οποίες αναφέρεται και ταπεινά προσέφερε, δωρεάν φυσικά, το βιβλίο του (επίδειξη του βιβλίου και αναφορά στο ιστορικό της παράδοσής του στο σχολείο του Πολυγύρου). Παρακαλώ διαβάστε σχετικά στον πρόλογο και κατανοείστε την δήλωσή μου για πλήρη σεβασμό και εκτίμηση στο νεαρό ανθυπολοχαγό του 1912 που αισθάνεται, και δικαίως, ελευθερωτής του τόπου, και θεωρεί ότι και η φύση, άνθη, πουλιά και ζώα, μετέχουν στη χαρά της απελευθέρωσης του τόπου μας. Καμιά περιγραφή του δεν είναι υπερβολική, αν ιδωθεί κάτω από τις συνθήκες που γράφηκαν οι περιγραφές που κάνει.

  Είναι απαραίτητο επίσης να επισημάνω τις πολλές αναφορές του Αλεξάκη τόσο στα ομηρικά έπη, ιδιαίτερα στην Ιλιάδα, όπως και στα δημώδη κρητικά ποιήματα, μάλιστα δε στα δεκαπεντασύλλαβα δίστιχα της Κρήτης, τις γνωστές μαντινάδες, οι οποίες είναι ένας τρόπος έκφρασης των Κρητικών διαχρονικά, μάλιστα δε ο ίδιος παραθέτει πολλά δικά του αυτοσχέδια δίστιχα και άλλα ποιήματα. Συχνή είναι επίσης η αναφορά του στο μεγάλο επικολυρικό στιχούργημα (πάνω από 10 χιλιάδες δεκαπεντασύλλαβους στίχους) της Κρήτης, τον Ερωτόκριτο, μέσα από τον οποίο εξέφραζαν και εκφράζουν και σήμερα τα αισθήματα παλικαριάς και ηρωισμού, όπως και τα αισθήματα πίστης και αγάπης, οι Κρητικοί. Είναι το πλέον διαδομένο ογκώδες ποίημα, ολόκληρο βιβλίο, που τραγουδιέται πάντοτε στην Κρήτη, και για το οποίο παραθέτουμε κάποια στοιχεία στο Παράρτημα και λίγους στίχους του, όπως και την ωραία μελωδία του, που θα ακούσουμε σε λίγο από τον Παντελή (Τεραζάκη), τον οποίο προκαταβολικά ευχαριστώ.

  Ίσως κάποιος θα αναρωτηθεί, γιατί γίνεται ειδική αναφορά στο Τάγμα Κρητών, και μπορεί να υποθέσει ότι αυτό γίνεται εκ μέρους μου λόγω της κρητικής καταγωγής μου. Όμως, αν και το Τάγμα αυτό ήταν δημιούργημα της μεγαλειώδους επιστράτευσης του Σεπτέμβρη του 1912, η οποία για την Κρήτη ήταν αληθινός συναγερμός –αφού σήμαινε την επιτέλους ένωση της Κρήτης με την Ελλάδα∙ αν και, κατά τύχην φυσικά, ήταν το Τάγμα που έφερε την απελευθέρωση στη Χαλκιδική∙ αν και ήταν το Τάγμα του Αλεξάκη, ο οποίος μας άφησε και την πολύτιμη αφήγησή του για τη δράση του∙ αν και αποδείχτηκε, στον δεύτερο Βαλκανικό πόλεμο, όπου βρέθηκε στα πιο καυτά σημεία του μετώπου, ως ένα από τα πιο ηρωικά τάγματα του ελληνικού στρατού, μάλλον για όλα τα παραπάνω, αλλά πιο πολύ γιατί είναι μια μονάδα του στρατού μας, που μετέχει στους Βαλκανικούς Πολέμους, που αγωνίζεται με ηρωισμό, που χάνει όχι μόνο τον διοικητή του Γεώργιο Κολοκοτρώνη και όλους σχεδόν τους αξιωματικούς του, αλλά και το μεγαλύτερο μέρος των ανδρών του, (αφού από τους χίλιους  άνδρες του τού έμειναν πενήντα μόνο ετοιμοπόλεμοι, όπως φαίνεται και στη φωτογραφία που παραθέτει  ο Αλεξάκης στο βιβλίο του και εγώ στο δικό μου –σελ. 202), αν κάνουμε αναγωγή του Τάγματος στο σύνολο του στρατεύματος, είναι ένας τρόπος να γνωρίσουμε από κοντά τον υπέροχο στρατό μας, που διπλασίασε την Ελλάδα το 12-13.

 

  Αυτή η όλη εξιστόρηση των Βαλκανικών Πολέμων, της απελευθέρωσης της Χαλκιδικής, αλλά κυρίως της μεγάλης Θεσσαλονίκης μας και βέβαια η απελευθέρωση της Μακεδονίας μας ολόκληρης από την σχεδόν 500 χρόνων δουλεία στους Τούρκους, και η τελική εκδίωξη των νέων επίδοξων κατακτητών, των Βουλγάρων, (οι οποίοι, αν και έχασαν τη Θεσσαλονίκη, αγωνίζονταν τουλάχιστον για την Καβάλα, τις Σέρρες, τη Δράμα  και εξής, με στόχο να θέσουν τα όρια όχι ανατολικότερα του Στρυμώνα), αυτοί οι αγώνες, όπως καταγράφονται, με επιλογή αποσπασμάτων στο βιβλίο της βραδιάς, είναι εξαιρετικές σελίδες της σύγχρονης ιστορίας μας. Μερικά πράγματα ίσως φαίνονται απλά και αυτονόητα σήμερα, εκατό χρόνια μετά, όμως δεν ήταν καθόλου εύκολα τότε και μάλλον ήταν ένα θαύμα ο αγώνας της Ελλάδας και το τελικό αποτέλεσμα αυτού του αγώνα . Η Ελλάδα της Μελούνας έφτασε ως το Νέστο και αργότερα ως τον Έβρο. Και μπορεί να χάθηκε η Β. Ήπειρος –στο βιβλίο θα βρείτε ειδικές αναφορές, όπως και την παρουσία εκεί των άλλων ταγμάτων του Συντάγματος Κρητών- όπως μπορεί η παρουσία του ελληνικού στρατού αργότερα  στη Μικρασία, να κατέληξε στη Μικρασιατική Καταστροφή, ωστόσο εύκολα μπορεί κανείς να διακρίνει τις επιτυχίες ως αποτέλεσμα της ομόνοιας των Ελλήνων και το αντίθετο. Και ίσως αυτό θα πρέπει να είναι το κορυφαίο συμπέρασμα της συνάντησής μας εδώ: Μονοιασμένοι πάμε μπροστά, διχασμένοι πάμε πίσω. Και κυρίαρχο αίσθημα, πολύ συχνά παρεξηγημένο στις μέρες μας, πρέπει να είναι το πάντα σημαντικό και πάντα επίκαιρο αίσθημα του πατριωτισμού. Όχι βέβαια του εμπαθούς εθνικισμού, αλλά του γνήσιου πατριωτισμού, ο οποίος αποτελεί τη μέγιστη ίσως αρετή, που πρέπει να μας διακρίνει πάντοτε, όχι μόνο σε καιρούς πολέμου, αλλά και σε καιρούς ειρήνης. «Μητρός και πατρός και των άλλων προγόνων απάντων, τιμιώτερον σεμνότερον και αγιώτερον, εστίν η Πατρίς», μας κληροδότησαν οι πρόγονοί μας.

  Τελικά, μ’ όλα αυτά, μάλλον δεν απέφυγα να ξαναγίνω δάσκαλος, ιδιότητα άλλωστε που ποτέ δεν την χάνει κανείς, όταν μάλιστα έχει περάσει πάνω από 30 χρόνια στη σχολική τάξη. Και βέβαια, όλη η προσπάθεια της γραφής και παρουσίασης του βιβλίου ενώπιόν σας, ως συμβολή στον εορτασμό του τόπου μας, ιδιαίτερα της πρωτεύουσας του νομού μας, η οποία σεμνύνεται για την ιστορία και τους αγώνες της, όλη αυτή η προσπάθεια είναι για μένα μια ικανοποίηση και χαίρομαι με την ελπίδα ότι και πολλοί από σας συμμερίζεσθε τα αισθήματά μου αυτά. Σε κάθε περίπτωση, αφού πρώτα ευχαριστήσω όλους όσοι βοήθησαν, με οποιονδήποτε τρόπο στην γραφή, έκδοση και παρουσίαση απόψε του βιβλίου, ξεχωριστά βέβαια τον κ. Νίκο Βασιλάκη –με τον οποίο φυσικά έχουμε συνεργαστεί και σε άλλους χώρους-, για την πρωτότυπη και πολή καλή παρουσίαση, τον ακούραστο Γιώργο Διαμαντουλάκη, που πάντα υπερβαίνει τις υπαλληλικές του υποχρεώσεις, τη χορωδία μας –που θα ακούσουμε στη συνέχεια, υπό τη δ/νση της κ. Σαραφιανού-, τους μουσικούς μας, την  Έφη, τον Αντώνη, τον Γιάννη, και τον Παντελή, αλλά και τους αφηγητές, το Γιώργο και τη Χαρούλα, τελικά ευχαριστώ θερμά όλους για την παρουσία σας εδώ απόψε. Με την παρουσία σας τιμάτε το ιστορικό γεγονός της απελευθέρωσης του τόπου μας και όσους συνετέλεσαν ώστε να ξεκινήσουν από τότε 100 χρόνια ελεύθερου βίου του τόπου μας, που συμπληρώνονται απόψε. Και πάλι σας ευχαριστώ πολύ.

  Και τώρα, να ακούσουμε από τον Παντελή λίγους στίχους και την πασίγνωστη μελωδία από τον Ερωτόκριτο, στίχοι που είχαν ακουστεί και πριν 100 χρόνια από τους άνδρες του Τάγματος Κρητών, μαζί βέβαια και με άλλους ρυθμούς κρητικής μουσικής, που ακουγόταν τότε, όπως αναφέρει πολλές φορές ο Αλεξάκης, όχι μόνο στα χοροτάσια, αλλά ακόμη και στις «ωρίες στάσεις» του μετακινούμενου τάγματος. Τέσσερις λύρες είχαν ισάριθμοι λυράρηδες στο Τάγμα. Εδώ έχουμε μόνον τη λύρα του Παντελή, τον οποίο και πάλιν ευχαριστώ. Παντελή…»